Een fijn leven met alles en iedereen om je heen
De maatschappij verandert. Mensen worden uitgedaagd zo onafhankelijk mogelijk te zijn en langer thuis te wonen. Dat vraagt dat we als samenleving naar elkaar omkijken en daarom gaan we anders werken in de zorg. Hoe? Door meer samen te werken met naasten en meer verbinding te maken met het sociale netwerk van cliënten. Drie collega’s vanuit verschillende zorgorganisaties in de regio vertellen hierover tijdens een rondetafelgesprek en geven tips.
Samen zorgen zijn we een beetje kwijtgeraakt. Zorgorganisaties namen lange tijd zorg en alles eromheen zo veel mogelijk uit handen. Dat deden we met de beste bedoelingen. De meeste zorgmedewerkers zijn opgeleid om ‘zorg over te nemen’ en familieleden namen afstand wanneer ‘mam of pap’ in het verpleeghuis ging wonen. Of ze hadden het gevoel dat ze niks meer mochten. Mantelzorgers, buren, vrienden en kennissen uit het ‘oude leven’ zijn nu weer hard nodig, want anders redden we het niet.
Geef mantelzorgers de ruimte
Carin Laros: “We nodigen familieleden graag uit om deel uit te maken van de zorg voor hun geliefden. Maar als het bijvoorbeeld gaat om een bewoner met dementie weet een mantelzorger soms niet wat hij kan betekenen. Reik dan handvatten aan, bijvoorbeeld door in je gesprekken te benadrukken dat een mantelzorger van grote waarde is voor zowel zijn naaste als het team. ”Familieleden werden in het verleden wel eens ‘buitenspel gezet’, geeft Tamara Helmons toe. “Soms was dat even nodig, want mantelzorg is intensief. Een overvraagde partner, zoon of dochter moet je even de tijd gunnen om op adem te komen. Als de rust na enkele weken is teruggekeerd, kun je de mantelzorger er weer bij betrekken.” Doe dit op een gedoseerde manier en bouw eerst een relatie op, adviseert Marjan Hurkmans. “Als je meteen klaarstaat met een takenlijst, kan het familielid afhaken. Vraag eerst eens hoe het met hem gaat. Luister en heb aandacht voor de rol van de mantelzorger. Dat vergeten we vaak.”
“Neem de tijd om te luisteren, want dan hoor je soms dingen die niet gezegd worden.”
Tip van Tamara
Zet mantelzorgers in hun kracht
Mantelzorgers zijn natuurlijk geen professionele zorgverleners. Ze helpen met liefde, op hun eigen manier. “Accepteer dat er verschillen zijn en denk in mogelijkheden”, zegt Marjan. “Neem bijvoorbeeld insuline spuiten. De partner van jouw cliënt heeft dit waarschijnlijk jarenlang goed gedaan. Hij kan dit nog steeds. Maar hij zal het misschien anders doen dan jijzelf. Benader in het gesprek de positieve bijdrage van de naaste, geef hem de ruimte en stem samen goed af wie welke taken doet. En vergeet niet om mantelzorgers te complimenteren voor hun inzet en betrokkenheid. In elke zorgorganisatie zijn video’s beschikbaar die je laten zien hoe je zo’n gesprek aanpakt.”
“Denk niet ‘het zal wel niet mogen vanwege regelgeving’, maar stel jezelf de vraag ‘hoe gaan we dit mogelijk maken?’”
Tip van Marjan
Laat mantelzorgers bijdragen aan zelfredzaamheid
Ook bij het bevorderen van de zelfredzaamheid van een cliënt kan een naaste een grote rol spelen. Om ouderen zo mobiel mogelijk te houden, kunnen we als zorgmedewerkers hulpmiddelen bieden. We kunnen cliënten stimuleren om de zelfzorg op te pakken. Maar kijk ook naar de rol die familieleden kunnen spelen. Carin: “Zijn er bijvoorbeeld kleinkinderen die het fijn vinden om met opa of oma mee te wandelen naar de supermarkt? Vindt een partner het prettig om met zijn naaste een potje te koken? Ontdek samen wat er mogelijk is.” Juist het benadrukken van het positieve is daarbij belangrijk. Leg uit dat je cliënt meer eigen regie krijgt wanneer hij niet afhankelijk is van zorgmedewerkers. Niets is zo fijn als onafhankelijkheid, ook op hoge leeftijd.
Hou het sociale netwerk levend
Een andere belangrijke schakel in Samen zorgen is het sociale netwerk. Want dat lijkt vaak helemaal te verdwijnen wanneer iemand met een zorgbehoefte niet meer in de huidige woning kan blijven. Carin: “Je kunt er op verschillende manieren naar kijken. Wij leggen in onze gesprekken met cliënten en hun verzorgenden de nadruk op het wonen. Iemand komt niet primair bij ons om verzorgd of verpleegd worden, maar verhuist. Iemand komt bij ons wonen en krijgt zelf ook nieuwe buren voor wie hij van betekenis kan zijn. We verlenen in de nieuwe woonsituatie zorg, maar dat hoeft in het leven van een cliënt niet de hoofdrol te spelen. Dit betekent dus ook dat die fijne buurvrouw of dat lieve lid van de dansgroep, het koor of de hobbyclub gewoon langs mag blijven komen. En dat er nog van alles mogelijk is buiten de deur. Want waarom zouden die waardevolle contacten verloren moeten gaan?”
“Laat je cliënt die bij jouw organisatie woont nadenken over wat hij voor een andere bewoner kan betekenen.”
Tip van Carin
Carin Laros werkt bijna 25 jaar in de zorg. Ze begon als ziekenverzorgende, was manager verpleeghuiszorg en later coördinator van vrijwilligers. Sinds kort is ze projectbegeleidster Bewoners en steekt ze haar energie in het woon- en leefgeluk van de bewoners van Het Laar in Tilburg. Daar wonen mensen zo zelfstandig mogelijk.
Marjan Hurkmans begon in 1991 als verpleegkundige. Ze is regionaal projectleider Mantelzorgversterking West-Brabant. Binnen Avoord is zij betrokken bij het vormgeven van SamenZorgen.
Tamara Helmons is teamleider kortdurend verblijf bij tanteLouise. Ze startte 25 jaar geleden als verzorgende IG. Ze kent de situatie op de werkvloer persoonlijk, waardoor ze voor collega’s beslissingen kan nemen die in de praktijk goed werken.
Het rondetafelgesprek maakt onderdeel uit van de campagne Hoe dan? Zo!, een initiatief van de VVT-organisaties in West- en Midden-Brabant. In deze campagne vertellen medewerkers en cliënten hoe anders werken er voor hen uitziet, hoe ze dit ervaren en wat het de medewerker én cliënt oplevert.
